Voor veel ondernemers in Dronten zijn arbeidsmigranten noodzakelijk om hun bedrijf draaiende te kunnen houden. Deze migranten moeten worden gehuisvest. Op het moment dat er geen huisvesting is voor arbeidsmigranten, ondervinden ondernemers problemen in hun bedrijfsvoering. Zonder huisvesting zijn er minder arbeidsmigranten beschikbaar om te werken.
Veel ondernemingen maken gebruik van arbeidsmigranten. Denk aan de verwerkingsindustrie en agrarische ondernemers. Als gemeente kunnen we niet afdwingen dat arbeidsmigranten die hier gehuisvest zijn, hier ook werken. Dit afdwingen zou in strijd zijn met EU-regelgeving van vrij verkeer van personen. Deze regelgeving houdt in dat EU-burgers in beginsel zonder belemmeringen kunnen verhuizen naar andere EU-landen om daar te wonen, werken of studeren. Ze hebben daarbij recht op een gelijke behandeling wat betreft werkomstandigheden, sociale voorzieningen en meer.
Gemeente Dronten wil bij voorkeur niet dat bedrijventerreinen gebruikt worden als woningen of voor logies. Dit blijft een uitgangspunt, omdat het in de regel een belemmering oplevert voor bestaande en toekomstige bedrijfsvoering. Het kan daarnaast ook de veiligheid van bewoners in gevaar brengen. Het is een keuze om arbeidsmigranten, onder voorwaarden en in overeenstemming met de motie van de raad, wel toe te staan op een bedrijventerrein. Dit omdat er, behalve de vier aangewezen locaties, geen andere geschikte locaties te vinden zijn om arbeidsmigrantenhuisvesting te realiseren.
De raad heeft in juni 2020 een beleidsvisie vastgesteld. Daarin is onder andere opgenomen dat de grote concentratie aan studentenwoningen in Dronten-Noord moet worden weggenomen. Om deze concentratie terug te brengen, zijn de gemeente en De Regt gesprekken gestart over de opheffing van alle studentenwoningen die hij bezit in Dronten-Noord. In dit gebied veroorzaakt de concentratie van studentenwoningen overlast. Als alle 16 woningen worden gesloten, is de situatie in Dronten-Noord qua bijzondere woonvormen (arbeidsmigranten en studenten) in reguliere woningen in overeenstemming gebracht met de gemeentelijke beleidsvisie en het Afwijkingenbeleid. In een straal van 100 meter mag maximaal één reguliere woning gebruikt worden voor een bijzondere woonvorm. Omdat De Regt de meeste studentenbewoningen bezit, kon alleen met zijn hulp de situatie in Dronten-Noord worden opgelost.
Het traject om alle 16 studentenwoningen op te heffen bestaat uit twee fasen. Gemeente Dronten heeft een overeenkomst gesloten voor fase 1 (opheffing van 13 woningen). Fase 2 bestaat uit de opheffing van de overige woningen en moet nog worden gestart.
Gemeente Dronten mag een dergelijke overeenkomst sluiten, zolang er geen sprake is van onrechtmatige staatssteun. Dat is het geval als de overheid financiële of andere steun levert aan een ondernemer waardoor een oneerlijk voordeel kan ontstaan ten opzichte van anderen.
Om onrechtmatige staatsteun te voorkomen, heeft adviesbureau Twynstra Gudde de gemeente tot de overeenstemming bijgestaan in het traject. Vervolgens heeft Fakton, een adviesbureau gespecialiseerd in vastgoed en vastgoedfinanciering, de vastgelegde afspraken samen met de financiële onderbouwing beoordeeld. Fakton is tot de conclusie gekomen dat er geen sprake is van onrechtmatige staatsteun. Er is dus geen sprake van een bevoordeling van De Regt. Met andere woorden: de waarde van hetgeen hij inlevert (opheffing van 13 studentenwoningen) komt overeen met de waarde van hetgeen hij terugkrijgt voor de opheffing van de woningen.
- Aankoop van het gemeentelijk erfpachtrecht van de Rendierweg 33 te Dronten (eigendom van de Rijksvastgoedbedrijf, hierna RVB), zodat hij deze agrarische gronden voor zijn biologische agrarische bedrijf kan inzetten;
- Verkrijgen van het recht om de op het perceel Rendierweg 33 in eigendom van de gemeente zijnde opstallen (1 bedrijfswoning en 2 loodsen) te kopen;
- Verkrijgen van het recht om het voormalige gemeentelijke gronddepot Bruggepoort van de gemeente aan te kopen teneinde op het perceel grootschalige arbeidsmigrantenhuisvesting (300 plaatsen) te realiseren. De gemeente draagt hierbij zorg voor de vereiste bestemmingsplanherziening en het bouwrijp opleveren van het perceel;
- Op het perceel bij de N307-Colijnweg, dat in eigendom is van de familie De Regt, zal het college zich inspannen om tot een bestemmingsplanherziening te komen die grootschalige arbeidsmigrantenhuisvesting (300 plaatsen) op het perceel mogelijk moet maken.
Om te voorkomen dat er sprake zou zijn van onrechtmatige staatsteun/bevoordeling , was een grondig inzicht in de financiële gegevens van De Regt rondom de studentenwoningen in Dronten-Noord noodzakelijk. Zonder dat inzicht kon geen goede/rechtmatige overeenkomst ontstaan. Deze financiële gegevens zijn in vertrouwen gedeeld. Het delen van deze informatie kan hem onevenredig benadelen. De Wet open overheid biedt de mogelijkheid tot het opleggen van geheimhouding van zulke informatie en hiervan is gebruik gemaakt.
In eerste instantie heeft Fakton dat gedaan en vervolgens de gemeenteraad. Op verzoek van de raad is er tijdens de raadsvergadering van 14 maart 2024 ruimte vrijgemaakt om de overeenkomst te bespreken. Dit deel van de vergadering was besloten, vanwege de hierboven beschreven geheimhouding. Het college heeft samen met Twynstra Gudde aan de raad uitleg geven over de totstandkoming van de overeenkomst en over de financiële onderbouwing hiervan. Deze onderbouwing is gegeven aan de hand van een presentatie. De raad heeft, als volksvertegenwoordiger, zich een oordeel kunnen vormen over de rechtmatigheid van de overeenkomst.
In het geval van seizoensgebonden huisvesting bij agrariërs kan dit en is het zelfs een vereiste. Voor de niet-seizoensgebonden arbeidsmigranten is het een ander verhaal en is de voorkeur een scheiding te hebben tussen de werkgever en de partij die huisvesting aanbiedt (huisvester). Dit is in het belang van de arbeidsmigranten, omdat deze anders te afhankelijk worden van de werkgever. Dat kan tot ongewenste situaties leiden. Deze scheiding heeft de voorkeur van gemeente Dronten en komt mede voort uit de Roemer-adviezen. Dit zijn de adviezen van het Aanjaagteam Bescherming Arbeidsmigranten, ingesteld door het kabinet. Deze commissie doet voorstellen om de werk- en leefomstandigheden van arbeidsmigranten structureel te verbeteren.
Nee, alleen door opheffing van de studentenwoningen van De Regt kan de concentratie worden teruggebracht (in overeenstemming met de beleidsvisie). De rechten die hij heeft, zijn verworven op basis van een oud bestemmingsplan. Dit plan liet bewoning door meerdere huishoudens toe. Sinds februari 2017 (vaststelling van het ‘Paraplubestemmingsplan Bijzondere Woonvormen’) is bewoning door meerdere huishoudens niet meer mogelijk. De studentenwoningen De Regt zijn van vóór februari 2017.
Deze verworven rechten, kunnen alleen worden ontnomen door middel van een bestemmingsplanherziening, maar deze zal – mocht hij al slagen – in elk geval leiden tot een grote schadeplichtigheid van de gemeente richting de huiseigenaar. Die weg is daarmee niet reëel. De Regt voert de onderhandelingen met de gemeente op geheel vrijwillige basis.
Ten eerste zorgt de overeenkomst voor een opheffing van de te grote concentratie aan studentenwoningen in Dronten-Noord. Hiermee kan de situatie in overeenstemming worden gebracht met de beleidsuitgangspunten van één studentenwoning in een straal van 100 meter.
Ten tweede wordt er met deze overeenkomst bijgedragen aan het tekort aan arbeidsmigrantenhuisvesting. Door de overeenkomst worden 600 van de gewenste 1.050 plaatsen gerealiseerd.
Dat komt omdat De Oeverloper 423 (een van de op te heffen studentenwoningen) niet op het kaartje staat weergegeven. In de tekst die oorspronkelijk bij het kaartje was gevoegd stond dit vermeld, maar omdat er al genoeg tekst stond in de presentatie is deze tekst weggehaald. Hierbij hebben de makers van de presentatie over het hoofd gezien dat daarmee ook de verklaring van 15 aangeduide woningen in plaats van 16 was weggevallen.