GGD Flevoland: zet in op gezonde leefstijl

Van zorg en ziekte naar gedrag en gezondheid

‘Door de coronacrisis is pijnlijk duidelijk geworden hoe belangrijk publieke gezondheidszorg is.’ Dat zegt directeur Publieke Gezondheid Marjan Vluggen van GGD Flevoland. Samen met Irene Korting, wethouder van de gemeente Dronten en portefeuillehouder Covid-19 in het bestuur van de GGD, zoomt ze in op het belang van publieke gezondheidszorg, de noodzaak van structurele veranderingen, de kracht van samenwerking en de onvoorspelbaarheid van de coronacrisis.

Iedereen heeft de afgelopen twee jaar enorm veel betrokkenheid en inzet geleverd. GGD-medewerkers hebben hart voor de publieke gezondheid en voor onze inwoners.

Wethouder Irene Korting

Publieke gezondheidszorg

Marjan Vluggen: ‘Nu we van een pandemie naar een endemie gaan, hopen we dat we na twee jaar crisis de tijd krijgen om terug te veren als organisatie. Ik hoop écht dat het doorleven van de coronacrisis zal leiden tot structurele veranderingen in het denken over- en het belang van publieke gezondheid. Dat hiervoor structureel geld wordt geïnvesteerd.’

Irene Korting: ‘In de coronacrisis stond de GGD in de frontlinie en kwamen er veel nieuwe taken bij. Het continu op- en afschalen van de zorg en de inzet door de GGD vroeg om schouder aan schouder op te trekken voor bijvoorbeeld het inrichten van vaccinatielocaties of teststraten. Het was steeds schakelen in een hoog tempo. Het belang van een sterke publieke gezondheid is door de COVID-19 pandemie onderstreept. De komende jaren zouden we veel meer moeten inzetten op gezondheid binnen alle beleidsterreinen. Door bijvoorbeeld de leefomgeving zo te ontwikkelen dat deze uitnodigt tot een gezonde leefstijl, ontmoeting en deelname aan de maatschappij.

Marjan Vluggen: ‘Ja, laten we dat doen. We hebben de afgelopen twee jaar namelijk kunnen zien en ervaren dat in heel Nederland de preventie en bevordering van een gezonde leefstijl niet goed voor elkaar was. De zwaarste ziektelast lag tijdens de coronacrisis bij leefstijl gerelateerde problematiek. Dat vind ik confronterend. Achteraf gezien is er bij de bestrijding van de crisis te weinig aandacht geweest voor kwetsbare mensen die nog kwetsbaarder zijn geworden op diverse leefterreinen.’

Tijd voor structurele verandering

Nu de coronabestrijding in een andere fase is gekomen en de GGD zich achter de schermen voorbereidt op eventuele nieuwe mutaties en oplaaiingen, is dit het moment om verder vooruit te kijken.’

We moeten veel meer inzetten op leefstijl en dat vraagt om een structurele investering van de Rijksoverheid

Marjan Vluggen GGD Flevoland

Marjan Vluggen: ‘Preventie is van ons allemaal: van de landelijke en lokale overheid, zorgverzekeraars en de GGD. Dat vraagt om goede coördinatie. We moeten het op zo’n manier organiseren dat we meer slagkracht hebben. Dat is de opdracht voor de komende jaren. We moeten veel meer inzetten op leefstijl en dat vraagt om een structurele investering van de Rijksoverheid.’

Irene Korting knikt instemmend:  ‘Als bestuurder geloof ik dat het zorglandschap van de toekomst vraagt om het samenbrengen van partijen en belangen om goede en toegankelijke zorg op de juiste plaats voor patiënten en cliënten te organiseren. Deze opgave vraagt om regie vanuit de Rijksoverheid. Daarbij biedt het versterken van relaties tussen (publieke) gezondheid, zorg, crisisbeheersing en het sociaal domein kansen. Dat kan als de GGD, zorgpartijen en gemeenten nog meer de handen ineen slaan en slimme allianties aangaan om samen te werken aan bijvoorbeeld eenzaamheid of een gezonde leefstijl.‘

Het is volgens beide bestuurders nu tijd om te investeren (structureel 600 miljoen euro) in publieke gezondheidszorg. ‘De GGD‘ en kampen met een tekort aan artsen infectieziektebestrijding, gespecialiseerde verpleegkundigen, jeugdartsen en forensisch artsen. Dit speelt landelijk en ook in Flevoland. We vertrouwen erop dat het geld vanuit de Rijksoverheid komt. Het is echt keihard nodig.’

Irene Korting: ‘Ook de gezondheidszorg voor de 2000 Oekraïense vluchtelingen die Flevoland gaat opvangen vraagt de komende tijd extra aandacht en inzet. ’ Marjan Vluggen: ‘Deze mensen hebben niet alleen opvang nodig, ook medische zorg en psychosociale hulp. We gaan ons allemaal hard inspannen voor de zorg voor deze groep vluchtende Europeanen.

We hebben elkaar – meer dan we al deden – weten te vinden in de uitvoering en coördinatie van al onze zorgverlening bij Covid. Daar borduren we nu op voort, bij het bieden van hulp aan vluchtelingen uit Oekraïne.’

Kracht van samenwerking

Volgens Marjan Vluggen is Flevoland als regio uitermate geschikt om goed samen te werken. ‘De lijnen zijn kort, ook op bestuurlijk niveau. De bereidheid om samen iets nieuws op te zetten is groot.’ Irene Korting: ‘Een crisis verbindt. Dat zagen we ook toen het MC Zuiderzee ziekenhuis in Lelystad omviel. Daaruit kwam de regionale zorgtafel voort: een samenwerkingsverband van zorgverleners, patiëntenorganisaties, brancheorganisaties, gemeenten, provincie en zorgverzekeraars. Met elkaar werken we samen aan een toekomstbestendig zorglandschap voor Flevoland.’

Marjan Vluggen: ‘We hadden natuurlijk ook een heel bijzondere bestuurlijke lijn de afgelopen twee jaar. De vorige minister van VWS, die normaal gesproken geen rechtstreekse bemoeienis heeft met de GGD, fungeerde zo’n beetje als onze directe opdrachtgever. Alleen hoorden wij ook soms pas tijdens een persconferentie wat de precieze opdracht was. Er zat natuurlijk altijd een enorme druk achter. Het moest altijd sneller. Meer. Groter.’

Volste vertrouwen van bestuur

Irene Korting: ‘Toen de Directeur Publieke Gezondheid Cees Verdam van de GGD vroeg of ik verantwoordelijkheid wilde nemen als portefeuillehouder voor de aanpak van Covid-19, heb ik geen moment getwijfeld. Cees was een heel krachtig leider, die helaas in april 2021 veel te vroeg overleed. Hij was een inspiratiebron voor velen en was een fijn mens om mee samen te werken. Met een positieve instelling bracht hij zaken altijd in beweging met aandacht voor iedereen.’  

Marjan Vluggen: ‘Gelukkig kregen we ook daarna het volste vertrouwen van de bestuursleden om ons de klus te laten klaren. We hoefden niet iedere beslissing te verantwoorden in een periode dat dat nog helemaal niet kon. We konden maar één kant op en dat was vooruit.’

Onvoorspelbaarheid van de crisis

Irene Korting: ‘GGD Flevoland had op piekmomenten tijdens de coronacrisis 800 tot 900 extra medewerkers in dienst. Vooral voor bron- en contactonderzoek, vaccineren, testen en voor vervangende zorg in de Covid-units in Almere, Lelystad en Emmeloord.

Iedereen heeft de afgelopen twee jaar enorm veel betrokkenheid en inzet geleverd. GGD-medewerkers hebben hart voor de publieke gezondheid en voor onze inwoners. Ik vond het belangrijk om hen bestuurlijk te ondersteunen waar mogelijk en het vertrouwen en de ruimte te geven zodat zij konden doen wat op dat moment nodig was.‘ 

Marjan Vluggen: ‘We vroegen bijna het onmogelijke van onze medewerkers. Als GGD kregen we er allemaal nieuwe taken bij. Neem het testen. Dat hadden we nooit gedaan voordat het coronavirus uitbrak. Dat stond in geen enkel plan. We begonnen samen met de Veiligheidsregio met de teststraten. De brandweer stelde een gedeelte van enkele kazernes beschikbaar en van daaruit richtten we toen drive-through teststraten in. Want we dachten inderdaad: het is met een paar weken wel voorbij. Een ongekende én onbekende crisis in alle opzichten. Zoals het er nu naar uitziet zitten we in het staartje van de crisis maar we blijven alert en waakzaam, met elkaar’.